‘U’ के उच्चारण के विभिन्न नियम
‘U’ अंतिम Vowel है और इसका भी उच्चारण स्थान विशेष के अनुसार बदलता रहता है-
अ, उ, ऊ, यू, यो
(i) ‘U’ का उच्चारण जब ‘अ’ होता है-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
But | बट | लेकिन, परन्तु, किंतु |
Buff | बफू | भैंस का चमड़ा |
Buffalo | बफलो | भैंस |
Buffer | बॅफर | टक्कर रोक |
Buffoon | बफून | भाँड |
Bug | बग | खटमल |
Bulb | बल्ब | बिजली का बल्ब |
Bulge | बल्ज | फूल उठना, उभाड़ |
Bulk | बल्क | परिमाण |
Cup | कप | प्याला |
Cut | कट | काटना |
Current | करेन्ट | धारा, चालू |
Currency | करेन्सि | प्रचलित मुद्रा या सिक्का |
Curriculum | करिकुलम | पाठ्यक्रम |
Curry | करि | कड़ी |
Curse | कर्स | शाप देना |
Fun | फन | मजाक |
Fur | फर | पशुओं के घने बाल |
Hut | हट | झोंपड़ी |
Mud | मड | कीचड़ |
Mug | मग | जलपात्र |
Nut | नट | पेच, अखरोट |
Rub | रब | रगड़ना |
(ii) ‘U’ का उच्चारण जब ‘उ’ होता है-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
Bull | बुल | बैल, साँड़ |
Bulldog | बुल्डॉग | साहसी कुत्ता |
Bulldozer | बुल्डोज़र | बुलडोज़र |
Bullet | बुलेट | गोली |
Bulletin | बुलेटिन | सरकारी विवरण पत्रिका |
Bullion | बुलियन | सोने या चांदी की गोली |
Bullock | बुलक | बैल |
Bully | बुली | भयानक या डरावना |
Bulrush | बुलरश | दलदली सेवा जैसा पौधा |
Bulwark | बुलवर्क | रक्षा दीवार, संग्रही बंधन |
Bush | बुश | झाड़ी |
Full | फुल | पूरा |
Jubilee | ज्यूबिली | महोत्सव |
Judicial | ज्यूडिशियल | न्यायिक |
July | जुलाई | जुलाई का महीना |
Judicious | ज्यूडिशियस | विवेकी |
Pull | पुल | खींचना |
Push | पुश | धक्का देना |
Put | पुट | रखना |
(iii) ‘U’ का उच्चारण जब ‘ऊ’ होता है-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
Fruit | फ्रूट | फल |
Frugal | फ्रूगल | कम खर्च |
Jute | जूट | पटसन |
Jubilant | ज्यूबिलन्ट | उत्साहित |
Judicature | ज्यूडिकेचर | न्यायालय, न्यायाधीशगण |
Jujitsu | जूजित्सु | जापाना कुश्ती |
Judo | जूडो | जापानी कुश्ती |
Juice | जूस | रस |
Jujube | जूजूब | बेर |
Rule | रूल | नियम |
Ruler | रूलर | शासक |
Rupee | रूपी | रुपया |
Rural | रूरल | ग्रामीण |
Ruse | रूज | चाल |
Ruth | रूथ | दया |
Yule | यूल | क्रिसमस |
Zulu | जुलू | जुलू |
(iv) जब ‘U’ का उच्चारण ‘यू’ होता है-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
Tribe | ट्राइब | कबीला |
Cube | क्यूब | घनफल क्यूब |
Cute | क्यूट | सुन्दर, अप्सरा |
Cubit | क्यूबिट | एक हाथ का नाप |
Curate | क्यूरेट | उप-पादरी |
Curiosity | क्यूरिऑसिटि | जिज्ञासा |
Compute | कम्प्यूट | गणना करना |
Duty | ड्यूटी | कर्त्तव्य |
Dune | ड्यून | बालू का टीला |
Dupe | ड्यूप | धोखा देना |
Duteous | ड्यूटिअस | आज्ञाकारी |
Blue | ब्लयू | नीला |
Mule | म्यूल | खच्चर |
Tune | ट्यून | सुर |
(v) जब ‘U’ का उच्चारण ‘यो’ होता है-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
Tune | ट्यून | धुन |
Cure | क्योर | इलाज |
Lure | ल्योर | भटकाना |
Pure | प्योर | शुद्ध |
Sure | श्योर | निश्चित |
Endure | एन्ड्योर | सहन करना |
(vi) ‘U’ का अन्य Vowels के साथ संयोग
👉 ‘U’ तथा ‘a’ के मेल से ‘आ’, ‘वा’, ‘यू’, ‘अ’ तथा ‘वे’ जैसी ध्वनियाँ निकलती है-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
Guard | गार्ड | रक्षक |
Guarantee | गैरन्टी | जामिन |
Guava | ग्वावा | अमरूद |
Dual | ड्यूअल | दोहरा |
Suave | स्वेव | विनम्र |
Quake | क्वेक | काँपना |
👉 ‘U’ तथा ‘e’ के संयोग से ‘यू’, ‘यूइ’, ‘ऊ’ तथा ‘ऐ’ की ध्वनियाँ निकलती हैं-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
Due | ड्यू | उचित, ठीक |
Duel | ड्यूअल | द्वन्द्वयुद्ध |
Duet | ड्यूएट | युगल-गान |
Fuel | फ्यूइल | ईंधन |
Glue | ग्लू | सीमेंट |
Guest | गेस्ट | अतिथि |
Guess | गेस | अनुमान |
Guerdon | गर्डन | ईनाम, पुरस्कार |
Guerilla | गुरिल्ला | अनियमित युद्ध |
Quest | क्वैस्ट | खोज |
Quell | क्वेल | शांत करना, दबाना |
Quench | क्वेन्च | प्यास या आग बुझाना |
Queue | क्यू | कतार, लाइन |
Quey | क्वे | बछिया |
👉 ‘U’ तथा ‘i’ के मिश्रण से ‘इ’, ‘ऊ’ तथा ‘यि’ जैसी ध्वनियाँ निकलती हैं-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
Build | बिल्ड | बनाना, तैयार करना |
Guile | गाइल | धोखा, चालबाजी |
Guillotine | गिलॅटीन | सिर काटने का यंत्र, सिर काटना |
Guidance | गाइडन्स | निर्देश |
Guilt | गिल्ट | दोष, पाप, अपराध |
Guinea | गिनि | 21 शिलिंग का सोने का सिक्का |
Guise | गाइज | बनावटी रूप |
Guitar | गिटार | सितार |
Guild | गिल्ड | संघ |
Juice | जूस | रस |
Quilt | क्विल्ट | रजाई, तोशक |
Quick | क्विक | तेज, जल्दबाज |
Quidnune | क्विनंक | गप्पी |
Quiet | क्वाइएट | शांत, खामोश |
Quiff | क्विफ | बाल का गुच्छा |
Quill | क्विल | डैने या डैने की कलम |
Quince | क्विन्स | श्रीफल |
👉 ‘u’ तथा ‘o’ के मेल से ‘ऑय’ का उच्चारण होता है-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
Buoy | बॉय | तैरने वाला पीपा, डूबने से बचाना |
Buoyancy | बॉयन्सी | तैरने की कला, आनंद |
👉 ‘u’ तथा ‘u’ मिलकर ‘यूअ’ की ध्वनि निकलती है-
English | Pronunciation | Hindi Meaning |
---|---|---|
Vacuum | वैक्यूअम | शून्य, रिक्त, खाली |